Leykemiya paneli
Leykemiya Paneli (Flow Cytometry), leykemiyanın müxtəlif alt tiplərinin diaqnozu və izlənməsi üçün istifadə olunan əhəmiyyətli bir laboratoriya testidir. Axın sitometriyası ilə həyata keçirilən bu analiz, leykemiyanın hüceyrə səviyyəsində xüsusiyyətlərini təyin etməyə imkan verir və həmçinin xəstəliyin mərhələsini, subtipini və müalicə cavabını izləməkdə faydalıdır.
Leykemiya Paneli (Flow Cytometry)
Leykemiya paneli axın sitometriyasını istifadə edərək, müxtəlif leykemiyaların (xüsusilə ağ qan hüceyrələri ilə əlaqəli olanların) diaqnozu və fenotipləri üzrə daha dəqiq məlumatlar əldə etməyə kömək edir. Hər bir leykemiya tipi, müxtəlif səth markerlərinin və zülallarının ifadəsi ilə xarakterizə olunur. Bu test həmçinin minimal qalıq xəstəlikləri (Minimal Residual Disease - MRD) izləmək üçün də istifadə olunur.
Leykemiya Paneli Tərkibi:
-
CD34
- Hematopoetik kök hüceyrələrinin və progenitor hüceyrələrinin markeridir. Leykemiyanın erkən mərhələlərində bu marker tez-tez müsbət olur.
-
CD45
- Hematopoetik hüceyrələrin ümumi markeridir və hüceyrə növünü ayırd etmək üçün istifadə edilir. Leykemiya panelində yüksək və ya aşağı ifadə səviyyələri müəyyən edilə bilər.
-
CD19, CD20
- B-limfositlər və B-xəstəliyi (məsələn, xroniki limfositik leykoz - CLL, diffuz böyük B-hüceyrə lenfoması - DLBCL) üçün markerlərdir.
-
CD3, CD4, CD8
- T-limfositlər üçün markerlərdir. Bu markerlər T-limfositlərin alt qruplarını ayırmaq və T-limfositlər ilə əlaqəli leykemiyaları təyin etmək üçün istifadə edilir.
-
CD13, CD33
- Mieloid hüceyrələr üçün markerlərdir. Akut mieloid leykemiya (AML) və digər mieloid leykemiya subtiplerini müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
-
HLA-DR
- Hematopoetik kök hüceyrələr və immün hüceyrələr üçün markerdir. HLA-DR ifadəsi, leykemiya hüceyrələrinin inkişaf mərhələsini müəyyən etməyə kömək edir.
-
CD11b, CD14
- Mieloid hüceyrələrin xüsusiyyətlərinə malik olan markerlərdir. Bu markerlər, mieloid xəstəliklər, xüsusilə akut mieloid leykemiya (AML) və mielodisplastik sindrom (MDS) üçün istifadə olunur.
-
CD15
- Granülositlər üçün markerdir. Granülositlər tez-tez leykemiya xəstələrində təhlil edilir, xüsusən akut mieloid leykemiya (AML) xəstələrində.
Leykemiya Panelinin Əsas İstifadə Sahələri:
-
Kəskin Limfoblastik Leykemiya (ALL):
- T-limfositik və B-limfositik alt tipləri təyin etmək üçün CD19, CD20, CD3, CD10 və TdT istifadə edilir.
- ALL-də həmçinin HLA-DR, CD34 və CD45 markerləri də müsbət ola bilər.
-
Kəskin Mieloid Leykemiya (AML):
- Mieloid hüceyrələrin markerləri (CD13, CD33, CD15, CD11b, və HLA-DR) ilə bədənin mieloid xəstəliklərini təyin etmək üçün istifadə olunur.
-
Xronik Limfositik Leykoz (CLL):
- CD5, CD23, CD19 və CD20 kimi markerlər CLL-in təyini üçün istifadə edilir. Bu xəstəlikdə hüceyrələr CD5⁺ və CD23⁺ olur.
-
Xronik Mieloid Leykemiya (CML):
- CML-də Philadelphia xromosomu və BCR-ABL geninin təyini üçün flüoresan in situ hibridizasiyası (FISH) və PCR ilə yanaşı, axın sitometriyası ilə CD33 və CD13 markerləri istifadə edilir.
-
Minimal Residual Disease (MRD) İzlənməsi:
- Müalicə sonrası qalıq leykemik hüceyrələrin monitorinqi üçün axın sitometriyası ilə müəyyən edilən HLA-DR, CD19 və ya CD3 markerləri istifadə edilə bilər.
Nəticələrin Təhlili:
Leykemiya paneli nəticələri, hüceyrələrin fenotipini göstərir və müxtəlif leykemiya növlərinin subtipik təsnifatına imkan verir.
| Marker Kombinasiyası | Xəstəlik və Fenotip |
|---|---|
| CD19⁺, CD20⁺, CD10⁺, TdT⁺ | Kəskin Limfoblastik Leykemiya (ALL) |
| CD13⁺, CD33⁺, CD15⁺, HLA-DR⁺ | Kəskin Mieloid Leykemiya (AML) |
| CD5⁺, CD23⁺, CD19⁺, CD20⁺ | Xronik Limfositik Leykoz (CLL) |
| CD33⁺, CD13⁺, CD34⁺, CD11b⁺ | Mieloid Leykemiya və Mielodisplastik Sindrom |
| CD34⁺, CD19⁺, CD3⁺ | Kök Hüceyrə və Precursor Hüceyrələr |
Leykemiya paneli (flow cytometry), leykemiyanın doğru diaqnozu, subtipi, müalicə cavabı və minimal qalıq xəstəliklərinin (MRD) izlənməsi üçün əvəzsiz bir testdir. Həmçinin bu test, leykemiya ilə əlaqəli genetik və fenotipik xüsusiyyətləri təyin edərək, daha fərdi və uyğun müalicə yanaşmalarının tətbiqini təmin edir.