CD4/CD8 (Limfosit alt qrupları)

CD4/CD8 limfosit alt qrupları analizi immun sistemin funksional vəziyyətini qiymətləndirmək üçün geniş istifadə olunan bir laboratoriya testidir. Bu test, T-limfositlərin əsas alt qruplarını (CD4⁺ və CD8⁺) müəyyən edir və onların nisbətini hesablayır. Bu nisbət immun statusun, xəstəliklərin diaqnozu və monitorinqi üçün mühüm göstəricidir.

CD4 və CD8 Limfositləri Nədir?

1. CD4⁺ T-limfositləri (T-helper hüceyrələri):

   • İmmun cavabın tənzimlənməsində əsas rol oynayır.
   • B-hüceyrələri, makrofaqlar və digər T-hüceyrələrini aktivləşdirir.
   • Normal səviyyəsi: Ümumilikdə periferik qanın T-limfositlərinin 30-60%-i.

2. CD8⁺ T-limfositləri (Sitotoksik T-hüceyrələr):

   • Virusla yoluxmuş hüceyrələri və şiş hüceyrələrini məhv edir.
   • Normal səviyyəsi: Ümumilikdə periferik qanın T-limfositlərinin 20-40%-i.

CD4/CD8 Nisbəti

• Normal CD4/CD8 nisbəti: 1.0–3.5 (yəni, CD4⁺ hüceyrələrinin sayı CD8⁺ hüceyrələrindən 1-3 dəfə çoxdur).
• Azalmış nisbət: İmmun çatışmazlıq (məsələn, HİV/AIDS) və ya bəzi infeksiyalarda müşahidə olunur.
• Artmış nisbət: Autoimmun xəstəliklər, allergiyalar və ya bəzi limfoproliferativ xəstəliklərdə müşahidə edilə bilər.

Analiz Necə Aparılır?

Metod: Axın sitometriyası (flow cytometry).

• T-limfositlər CD4 və CD8 səth markerlərinə görə flüoresan boyalarla boyanır və analiz edilir.

CD4/CD8 Analizinin Klinik Əhəmiyyəti

1. HİV İnfeksiyası və AIDS:

   • CD4⁺ hüceyrələrinin sayının azalması immun sistemin zəifləməsini göstərir.
   • HİV-in müalicəsinin effektivliyini qiymətləndirmək üçün CD4/CD8 nisbəti izlənir.
   • CD4 hüceyrə sayı <200 hüceyrə/μL olarsa, ciddi immunosupressiya qeyd olunur.

2. Autoimmun Xəstəliklər:

   • Sistemik lupus eritematozus (SLE), revmatoid artrit və s. zamanı CD4/CD8 nisbətində dəyişikliklər müşahidə edilir.

3. Transplantasiya:

   • İmmunsupressiya səviyyəsini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.

4. Onkoloji Hallar:

   • Hematoloji bədxassəli xəstəliklərdə (məsələn, leykoz, lenfoma) limfosit alt qruplarının nisbətində dəyişikliklər baş verir.

5. İnfeksiyalar:

   • Virus infeksiyaları zamanı CD8⁺ hüceyrələrinin artması müşahidə oluna bilər.

6. İmmun çatışmazlıq Sindromları:

   • İlk olaraq CD4/CD8 nisbətində qeyri-normal dəyişikliklər immun sistemin problemi haqqında məlumat verir.